ЖЕШКА ПРОЛЕТ?

18.02.2007

Доколку се дешифрира дипломатскиот речник на еврокомесарот за проширување Оли Рен, односно неговата порака при минатонеделната посета во Скопје, таа гласи – интегрирањето почнува од вашите политички партии.

Но, очигледно е дека таквите пораки како да допираат само на глуви уши кај релевантните политички партии во Македонија, особено во овој момент кога политичките фактори се толку оддалечени, кога се гледа дека е многу тешко да се најде некаков компромис. Сега, интегрирањето во Европска Унија, стана до таа мера неопходен приоритет за секоја македонска влада, што е сведено во симбол на национален идентитет или пак народен сон!

Но, актуелната ситуација на македонската политичка сцена покажува дека позицијата е без преговори со опозицијата и с$ е сведено на нивото на приказна или празна реторика за евентуален дијалог .

Од една страна, се соочуваме со опозиција, која одвреме-навреме се радикализира во своето политичкото дејствување. Така, по напуштањето на Собранието, сега поради политичкиот инает притисокот е префрлен и на прекинување на комуникацијата на градоначалниците од ДУИ со централната власт, а од друга страна се најавуваат закани за напуштање на Собранието од страна на најголемата политичка партија во опозиција – СДСМ. Значи, во актуелната ситуација, позицијата и опозицијата се подалеку од кога било за да седнат на маса и покрај силните пораки од ЕУ, особено од комесарот за проширување Оли Рен.

Дури и претседателот повеќе не се смета како „човек помеѓу страните“ затоа што власта го смета како поддржувач на опозицијата, го обвинува за кодошење, за кочење на процесите и реформите за кои сите политички партии се виновни, заборавајќи дека неговата функција е повеќе „церемонијална“. Како да заборавивме дека во Македонија има различни меѓународни организации и институции што го набљудуваат демократскиот процес и реформите во Македонија.
Во овој период, многу тешко е наоѓање на некаков медијатор особено во овие моменти кога релевантните политички партии постојано вината ја бараат кај другите. Сепак, тој и таков медијатор би требало да се бара или надвор или внатре.

Сега с$ е оставено на нашите политичари. Рен ќе рапортира пред неговите колеги и европратеници за движењето на реформите во Македонија, но ќе нема што да им каже на колегите. Ќе биде многу тешко нашите проблеми да се трансформираат во една нормална игра во една демократска земја, затоа што политичкиот (не)дијалог помеѓу страните ги затвори речиси сите врати.

Тој е единствениот услов за Македонија за напредување во процесот на ЕУ-интеграција, но поради тоа што позицијата и опозицијата ги трошат сите можности за да седнат на маса, има шанси и да замрзнат преговорите за ЕУ-членство токму во моментот кога го очекуваме датумот за тоа. Недостигот од политички дијалог е негативна оцена за сите и за позицијата или опозицијата.

Се разбира, цената ќе ја плаќаат повеќе граѓаните кои очекуваат следните месеци да се либерализираат визите. Во едно демократско општество, моралната одговорност на политичарите наспроти избирачите се гледа во два аспекта – од една страна е конкретниот план и ветувањата кои треба да се исполнат за избирачите, а од друга се личните или интересите на одредена група која ја има власта.

Разумот на човекот доведува до тоа да помислиш, а тоа го потврдува и сегашната реалност, дека на нашите политичари им одговара оваа ситуација, односно тапкањето на место во процесот на ЕУ-интеграција, или, просто речено, намерно го прават тоа со цел секогаш да бидат „цареви“ во нивните „села“, а не одговорни пред нив, како што е тоа во сите земји-членки на ЕУ, каде што постои систем на контрола и рамнотежа, односно во народот постои механизам на казнување каде што во вистинска смисла функционира демократијата (демос-народ, кратос- владеење), односно владеење на народот.

Но, и покрај оваа констатација би сакал да не сум во право, меѓутоа одговорноста на политичарите е голема. Врз ова неизбежно е да се цитира и големиот дипломат Хенри Кисинџер, кој во неговата книга „Дипломатија“ пишува: „ Има голема разлика по меѓу еден аналитичар и државник-политичар. Аналитичарот може да го избере проблемот кој што сака да го студира, додека на политичарот проблемите им импонираат, аналитичарот определува толку време колку што е потребно за една одлука , најголемиот предизвик за еден политичар е времето, аналитичарот може да преземе ризици и доколку одлуките се погрешни може да се коригира, на политичарот-државникот дозволено му е да ја избере енигмата само еднаш; неговите грешки се непоправливи…“. Сепак останува да се надеваме дека нашите политичари нема да грешат со своите одлуки и ќе знаат да го ценат времето на патот кон ЕУ.

Значи, на крај, како што ни порача Рен , не може да се интегрираме во ЕУ, без да се интегрираме меѓу нас, но за тоа треба политички дијалог, за што треба да се понуди или да се жртвува нешто. Првиот чекор треба да го преземе позицијата со конкретни предлози, а не со празни понуди.
Таков предлог треба да се направи сега и веднаш за да функционира законодавниот дом како што треба. Се разбира дека тоа нема да се случи до крајот на овој месец, но, да се надеваме, на жешка пролет за пратениците, претворена во дебати и аргументи и разумни одлуки во собранието.

Në qofte se deshifirohet fjalori diplomatic i eurokomesarit për zgjërim Oli Ren, respektivisht mesazhi i tij gjatë vizitës së tij në javën e kaluar ,ajo është- integrimi fillon nga partitë tuaja politike
Por, dukshëm është se mesazhet e tilla sikur të depërtojnë vetëm në veshët e shurdhër tek partitë politike relevante në Maqedoni, posaçërisht në këtë moment kurë faktorët politikë janë aq të larguar , kur shifet se është shum rëndë të gjindet ndonjë kompromis. Tani, integrimi në Unionin Evropjan u bë deri në atë masë prioritet i domosdoshëme për çdo qeveri të maqedonisë, që është shtruar në simbol të identitetit nacional apo ëndër popullore!

Por, situata aktuale në skenën politike maqedonase tregon se pozita ka ngelur pa dialog me opozitën , dhë është shtruar në shkallën e tregimeve ose retorikës së zbrazët për ndonjë dialog eventual.. Nga njëra anë, ballafaqohemi me opozitën, ecila herë pas herë e radikalizon veprimin e saj politik. Ashtu , pas lëshimit të Parlamentit, tani për shkak të inatit politik shtypja është drejtuar dhe në ndërprerjen e komunikimit edhe të kryetarve te komunës të BDI-së me pushtetin qendrorë, kurse nga ana tjetër paraqiten kërcnime për lëshimin e Parlamentit nga ana e partisë më të madhe politike opozitare-LSDM-së . Atëherë në situatën aktuale, pozita dhe opozita janë më largë se se kurdoherë për tu ulur ne tavolinë dhe pas mezazheve të forta të dërguara nga UE, posaçërisht nga komesari për zgjërim Oli Ren .

Tani dhe kryetari i shtetit nuk konsiderohet sikur “ njeri ndërmjet palëve “ për shkak se qeveria e konsideron sikur përkrahës të opozitës, e akuzojnë për spiunim , për ngexje të proceseve dhe reformave për të cilat të gjitha partitë politike janë fajtoë, duke haruar se funksioni i tij është më shum “ceremonial”. Sikur të harojmë se në Maqedoni ka organizata dhe institucione të ndryshme ndërkombëtare të cilët e mbykqyrin procesin demokratik dhe reformat në Maqedoni.

Në këtë periudhë, është shum vështirë të gjindet ndonjë mediatorë posaçërisht në këto momentë kur partitë politikë relevante e kërkojnë fajin tek tjerët. Megjithatë, ai dhe medijatorë i tillë duhet tëkërkohet mbrenda apo jashtë.

Tani gjithçka ju është lënë politikanëve tanë ,Ren do të raportojë para kolgëve të tij dhe eurodeputetët për rjedhjen e e reformave në Maqedoni, por nuk do të ketë çfarë të thotë para kolegëve. Do të jetë shum vështirë problemet tona të transformohen në një loj normale në një vend demokratik, për shkak se (mos) dialogu ndërmjet palëve i mbyll pothuajse të gjitha dyert.

AI është kusht i vetëm që Maqedonia të përparoj në procesin e integrimit Evropjan , por për shkak se pozita dhe opozita i harxhojnë të gjitha mundësit për tu ulur në masë , ka gjasa që bisedimet me UE- të ngrihen mu në momentin kur presim datë për të. Mungesa e dialogut politik është notë negative për të gjithë , për pozitën dhe opozitën.

Kuptohet, çmimin më së shumti do ta paguajnë qytetarët të cilët presin muajt e ardhshëm të liberalizohen vizat . Në një shoqëri demokratike , përgjegjësia morale e politikanëve kundrejt zgjedhësve shiqohen në dy aspekte-nga njëra anë – plani konret dhe premtimet të cilat duhet të plotësohen para zgjedhësve , kurse nga ana tjetër janë interesat personale apo të ndonjë grupe të caktur e cila e ka pushtetin .

Mendja e njeriut të bën të mendosh , kurse atë e përdëfton dhe realiteti i tanishëm ,se politikanët tanë ju përgjigjet situate e këtillë, respektivisht ngecja në vend në procesin e EU integrimit, thjeshtë thënë , me qëllim e bëjnë këtë vetem se vazhdimisht të ngecin „mbret“ në „katundet“ e tyre, kurse jo të përgjegjshëm para zgjedhësve të tyre , siç është tek të gjitha vendet anëtare të UE,ku egsziston i systemi i kontrollës dhe baraspeshës , respektivisht tek populli qëndron mekanizmi i dënimit , dhe ku në kuptimin e vërtetë funksionon demokracia( demos-popull, kratos-sundim).

Por , edhe perkrah këtij konstatimi , dëshiroj që mos të jetë e vërtetë , megjithatë përgjegjësia e politikanve është shum e madhe. Në bazë të kësaj nuk mundet të mos citohet diplomati i madh Henri Kisinxher , i cili në ibrin e tij “Diplomacija” shkruan : „Ka dallim të madh ndërmjet një analisti dhe një burrë shteti-politikanë. Analisti mundet të zgjedhë problemin të cilin dëshiron ta studjon , kurse politikanëve problemet u imponohen , analisti ndan aq kohë sa është e nevojshmë për ndonjë vendim , sfida më e madhe për ndonjë politikanë është koha, analisti mund të marë rizieqet dhe në qoftë se vendimi është i gabueshëm mund të korigjohet, politikanit-burrit të shtetit i lejohet ta zgjedhë enigmen vetëm njëherë., gabimet e tyre janë të pariparueshme…“. Mgjithatë ngel që të shpresojmë se politikanët tanë nuk do të gabojnë me vendimet e tyre dhe do të dinë ta vlerësojnë rrugën drejt UE .

Atëherë, në fund, sikur na porosit Ren ,nuk mund të integrohemi në UE, pa mos u integruar ndërmjet nesh , por për atë duhet dialog politik, për çka duhet të ofrohet dhe të sakrifikohet diçka. Hapin e parë duhet të mer pozita me propozime konkrete , e jo me oferta boshe.

Propozim i tillë duhet të bëhet tani dhe menjëherë , për të funksionuar shtëpia ligjëdhënëse siç duhet. Kuptohet se ajo nuk do të ndodhë muajin e fundit ,por, të shpresojmë , në një pranverë të nxeftë për deputetët, shëndruar në debata , argumente dhe vendime të logjikshme në parlament .